Νότα Κυμοθόη "Πρωτομαγιά, μια αρχαία ελληνική γιορτή" Δοκίμιο

artnotakymothoe "Γαία"© Νότα Κυμοθόη

Μικτή τεχνική σε ξύλο

Νότα Κυμοθόη

"Πρωτομαγιά, μια αρχαία ελληνική γιορτή" Δοκίμιο

Στην εποχή του 2019, όπου σήμερα γιορτάζεται η Πρωτομαγιά, ελάχιστοι γνωρίζουν, πως αυτή η ημέρα, αποτελεί μια μεγάλη ελληνική γιορτή από τα πανάρχαια χρόνια. Μια γιορτή του Έαρος=Άνοιξης, όπου τιμούσαν τη Γαία Μητέρα Θεά ταυτισμένη με τη Μαία μητέρα του Θεού Ερμή. Η Μαία ήταν μια από τις 7 Πλειάδες κόρες της Πλειόνης και του Άτλαντα. Ήταν μαζί μ τις αδερφές της οι νύμφες του βουνού της Κυλλήνης στην αρχαία Αρκαδία και τις θεωρούσαν θεές. Ο Δίας την ερωτεύτηκε γιατί ήταν πολύ όμορφη και ερωτοσμίγοντας μαζί της σ΄ ένα σπήλαιο της Κυλλήνης, γεννήθηκε ο Θεός Ερμής. Σύμφωνα με το αρχαίο ελληνικό αττικό ημερολόγιο, ο μήνας Μάιος, ήταν αφιερωμένος στη Θεά Άρτεμη κι ονομαζόταν Μουνιχιών.

Με τη γέννηση του Ερμή, η Μαία έλαβε λαμπρή θέση ανάμεσα στις Πλειάδες αδερφές της ως Νύμφη που συμβόλιζε όλα τα κρυμμένα μυστικά τα οποία έφερνε στο φως. Συνδέθηκε με τον "τοκετό και τη γέννηση" κι όπως αναφέρει ο Πρόκλος, ήταν η Θεά προστάτιδα των επίτοκων γυναικών, που βοηθούσε στη γέννα τους. Από αυτήν πήραν το όνομά τους όλες οι "Μαίες" μέχρι και σήμερα που βοηθούν στα μαιευτήρια για τη γέννηση ενός παιδιού.

Προς τιμής της και για "Καλοτυχία" την 1Η Μαϊου, έπλεκαν στεφάνια με φρέσκα άνθη και τα κρεμούσαν στην εξώπορτα του σπιτιού τους, για να έχουν "αφθονία" και "καλοτυχία στη γέννα" τα παιδιά τους. Οι νεαρές κοπέλες υμνούσαν τη Νύμφη Μαία από νωρίς το πρωί πηγαίνοντας στην εξοχή, όπου έκαναν "ιερές" σπονδές σε κάποια πηγή ή σε κάποιο ποτάμι ή σε λίμνη ή σε ρυάκι. Φρόντιζαν να είναι σε περιοχή όπου το νερό ήταν αρκετό, κι αφού έριχναν μέσα άνθη, τραγουδούσαν ιερά τραγούδια προς τιμήν της Μαίας και έπλεναν στη συνέχεια το σώμα τους.

Επειδή τα παιδιά έχουν ψυχή κι ο Θεός Ερμής ο γιος της Πλειάδας Μαίας, κληρονομώντας όλες τις ιδιότητες και τα χαρίσματα του πατρός του αλλά και της μητέρας του, ονομάστηκε Ερμής Ψυχοπομπός. Είχε την ιδιότητα να είναι ο "συνοδός" στις γιορτές της Άνοιξης προς τιμήν της Περσεφόνης που επέστρεφε από τον Άδη στη Γη, κοντά στη μητέρα της, Θεά Δήμητρα. Η ροή της ζωής, που σχετίζεται στον γυναικείο οργανισμό με τη σύλληψη του εμβρύου που μεταφέρει μέσα από τα υγρά του σώματος έναν νέο άνθρωπο στην επίγεια ζωή και στον κόσμο, συνέδεσαν τη Μαία με το ύδωρ. Αυτήν λοιπόν την ημέρα, στην αρχαία Ελλάδα, τελούσαν ιερές γιορτές σε λίμνες, ποτάμια, πηγές και ρυάκια, ικετεύοντας τη Νύμφη Μαία-Γαία να έχουν ασφάλεια στη Γη. Έκαναν μπάνιο στο νερό. Οι οικισμοί στην αρχαιότητα συνήθως χτίζονταν κοντά σε υδάτινα στοιχεία. Στην πορεία έδωσαν κι άλλες ιδιότητες στη Μαία. Την έκαναν προστάτιδα για τους σεισμούς. Έτσι, την 1Η ημέρα του μήνα Μαϊου, τελούσαν μεγάλη γιορτή με σπονδές αφιερωμένες στην ίδια και στον γιο της Ερμή, προσφέροντας λουλούδια με ύμνους που ακούγονταν από αυλούς και χόρευαν στεφανωμένοι με λουλούδια, καθώς επέστρεφαν από την εξοχή. Τιμούσαν τον Ήλιο Θεό οπού τον θεωρούσαν Πανίερη Δύναμη πολύ ισχυρή και τον ευχαριστούσαν, γιατί έδινε ζωή σε όλη τη Γη. Τιμούσαν και όλες τις "Κρυφές Δυνάμεις", που πίστευαν πως ευθύνονται για τους σεισμούς, ευμενίζοντάς τες με μια ιδιαίτερη γιορτή που ονόμαζαν "Μαϊουμά".

Στην αρχαία Ρώμη, περιοχή την οποία είχαν ιδρύσει αρχαίοι Έλληνες (Κρήτες και Πελασγοί από την Πελοπόννησο), συνέχισαν να τελούν τις γιορτές αυτές και οι απόγονοί τους, οι οποίοι ονόμαζαν τους "αρχαίους τους προγόνους" Μαίορες. Ήταν μια γιορτή αφιερωμένη στους νεκρούς, γνωστή ως νεκρόδειπνα, που ονόμασαν "Ροζάλια"=γιορτή των Ρόδων. Στην αρχαία Ρώμη γιόρταζαν και τη Θεά της Άνοιξης την Φλώρα= άνθος. Η δικιά της ενέργεια έκανε τα λουλούδια ν΄ανθίζουν και γιόρταζαν τα "Φλωράλια" προς τιμήν της, γιορτάζοντας τη χαρά της νιότης και του έρωτα.

Στη Φιλανδία γιόρταζαν την Πρωτομαγιά τον ιερό γάμο ενός θεϊκού ζεύγους του Ράουμ και της Ούκκο, με ύμνους, ευχαριστώντας τους για το Φως του Ήλιου, την ανθοφορία της Γης και την καρποφορία των χωραφιών τους.

Photography Nota Kimothoi© Νότα Κυμοθόη

Ο ιστορικός Πλούταρχος μας πληροφορεί πως την 1Η Μαϊου οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα πήγαιναν στην εξοχή, τραγουδούσαν μαζεύοντας λουλούδια κι έπλεκαν στεφάνια. Ενώ οι Ορφικοί θεωρούσαν τη Μαία την 1Η Νύμφη και την ταύτιζαν με τη Γαία Μητέρα και τον Ουρανό με τον Πατέρα Ζευ. Θεωρούσαν ιερή τη σχέση αυτήν και γι΄αυτό στόλιζαν τις εξώπορτες των σπιτιών τους με στεφάνια λουλουδιών, αφιερωμένα  ιδιαίτερα στη Νύμφη Μητέρα Γαία και στη Νύμφη Μαία και το γιο της Ερμή, που του έδωσαν το προσωνύμιο "Κερδώος". Του αφιέρωναν ιδιαίτερους ύμνους και τιμές, παρακαλώντας τον για πολλά κέρδη.

Για τα στεφάνια χρησιμοποιούσαν νεαρά κλαδιά ανθισμένης ελιάς (αφιερωμένα στη Θεά Αθηνά) ή αμπελιού κι αγιοκλήματος (αφιερωμένα στο Διόνυσο) ή λυγαριάς (αφιερωμένο στην Άρτεμη), που συμβόλιζαν την αναγέννηση της φύσης για καλοτυχία. Τοποθετούσαν και στάχυα αφιερωμένα στη Μεγάλη Θεά Δήμητρα, κόκκινα τριαντάφυλλα αφιερωμένα στο Θεό Απόλλωνα για καλή σοδειά, κίτρινες μαργαρίτες κι ένα φρέσκο σκόρδο, σύμβολο αφθονίας του σπιτιού και της πόλης.
Πνευματικά δικαιώματα © 2019 Νότα Κυμοθόη

Νότα Κυμοθόη "Πρωτομαγιά, μια αρχαία ελληνική γιορτή" Δοκίμιο© Νότα Κυμοθόη